Το ενδομήτριο στην Εξωσωματική γονιμοποίηση: αλήθειες και λάθη στο μαύρο κουτί της εμφύτευσης του εμβρύου
The endometrium in ART: truth and fallacies of the black box of embryo implantation
31 October-02 November 2024 | Athens, Greece
ESHRE Campus workshop
organised by the Special Interest Groups
Course description
An in-depth appraisal of the latest evidence on the endometrium and its role in IVF success from improving the lab environment to optimizing frozen embryo transfer.
Ο ιατρός παρακολούθησε 3ήμερο σεμινάριο της ESHRE (Ευρωπαϊκή εταιρεία Αναπαραγωγής) με θέμα το ενδομήτριο στην εξωσωματική γονιμοποίηση και συμμετοχή κορυφαίων επιστημόνων από την Ευρώπη. Τα συμπεράσματα μετά από διαλέξεις, παράθεση στοιχείων από μελέτες και αντιπαραθέσεις ( debates) είναι τα εξής:
Τα δύο βασικά στοιχεία για την επιτυχία της εξωσωματικής γονιμοποίησης είναι 1) η ποιότητα των εμβρύων που προκύπτουν μετά από την ωοληψία και της γονιμοποίηση στο εργαστήριο και 2) η εμφύτευση στο ενδομήτριο μετά από την εμβρυομεταφορά.
Ένα άριστο ενδομήτριο μπορεί να δεχθεί μέτρια έμβρυα ενώ ένα μέτριο ή κακής ποιότητας ενδομήτριο μπορεί να μην δεχθεί άριστα έμβρυα.
Στον σχεδιασμό ενός κύκλου IVF η προσοχή εστιάζεται στον αριθμό και στην ποιότητα των ωαρίων και εμβρύων όμως και το ενδομήτριο είναι ιδιαίτερα σημαντικό και μπορεί να οδηγήσει ανάλογα με την ποιότητα του σε επιτυχία ή αποτυχία.
Ο έλεγχος του ενδομητρίου γίνεται πριν και κατά την διάρκεια του κύκλου της εξωσωματικής γονιμοποίησης με κολπικό υπερηχογράφημα (2D ή 3D).
Ενδομήτριο καλής ποιότητας με πάχος >7χιλ, κατάλληλο για εμβρυομεταφορά.
Μπορεί επίσης να γίνει και πριν τον κύκλο IVF, ειδικά αν υπάρχουν ευρήματα στο υπερηχογράφημα όπως πολύποδες , ή προηγούμενες αποτυχίες εμφύτευσης εμβρύων καλής ποιότητας, με Υστεροσκόπηση.
Φυσιολογικό ενδομήτριο
Πολύποδας ενδομητρίου
Διάφραγμα της μήτρα
Χρόνια ενδομητρίτιδα – πολυποειδές ενδομήτριο
Ενδομητρίτιδα
ΥΣΤΕΡΟΣΚΟΠΗΣΗ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΞΩΣΩΜΑΤΙΚΗ
Συζητήθηκε το θέμα της Υστεροσκόπησης στην εξωσωματική γονιμοποίηση και η γνώμη των ειδικών είναι ότι πρέπει να γίνεται εφόσον υπάρχουν ευρήματα στο κολπικό υπερηχογράφημα (όπως πολύποδες) ή προηγούμενη ανεξήγητη αποτυχία IVF μετά από μεταφορά βλαστοκύστεων καλής ποιότητας.
Σχετικά με την χρόνια ενδομητρίτιδα, που είναι συχνό αίτιο υπογονιμότητας-αποτυχίας IVF, η γνώμη των ειδικών είναι ότι πρέπει να καλύπτεται με ένα κύκλο αντιβιοτικών και αντιικών φαρμάκων πριν από την εμβρυομεταφορά και πως δεν απαιτείται προληπτική υστεροσκόπηση.
Μελέτες σε μεγάλο αριθμό γυναικών που υποβλήθηκαν σε προληπτική Υστεροσκόπηση πριν από τον κύκλο IVF έδειξαν ότι δεν βοήθησε στην αύξηση της πιθανότητας επιτυχίας.
ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΑ ΑΙΤΙΑ ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ ΕΜΦΥΤΕΥΣΗΣ
Ο ανοσολογικός μηχανισμός της υποδεκτικότητας του ενδομητρίου:
Ο ανοσολογικός μηχανισμός της υποδεκτικότητας του ενδομητρίου είναι ιδιαίτερα σύνθετος και μεταβλητός όσον αφορά τον κύκλο της γυναίκας και το <χρονικό παράθυρο εμφύτευσης> και είναι σίγουρο ότι παίζει σημαντικό ρόλο.
Η μελέτη του ανοσολογικού μηχανισμού του ενδομητρίου είναι ακόμα σε ερευνητικό στάδιο και δεν υπάρχουν αποδεδειγμένες με μελέτες δυνατότητες παρέμβασης.
Οι διάφορες εμπειρικές παρεμβάσεις όπως :
-
ελαφρά απόξεση ενδομητρίου (scratching),
-
ενδομήτρια έγχυση αιμοπεταλίων (PRP) ,
-
ενδομήτρια έγχυση αντιβιοτικών (για την χρόνια ενδομητρίτιδα),
-
ενδοφλέβια χορήγηση intralipids
-
εμβόλια με λεμφοκύτταρα,
-
παρά τα αρχικά ενθαρρυντικά αποτελέσματα δεν αποδείχθηκε, με μελέτες σε μεγάλο αριθμό κύκλων IVF, να βοηθούν.
Η γνώμη των ειδικών είναι ότι ο ανοσολογικός μηχανισμός της υποδεκτικότητας του ενδομητρίου είναι ιδιαίτερα σημαντικός για την επιτυχία της IVF όμως προς το παρόν δεν υπάρχει τεκμηριωμένη δυνατότητα παρέμβασης.
Η γνώμη μου είναι ότι το ανοσολογικό σύστημα παίζει σημαντικό ρόλο στην διαδικασία της εμφύτευσης και κατά συνέπεια στην επιτυχία της IVF και η συμβουλή μου είναι ότι μια γυναίκα που είναι σε κύκλο εξωσωματικής γονιμοποίησης πρέπει να έχει ανοσολογικό της σύστημα στη δυνατόν καλύτερη κατάσταση με:
-
Λήψη συμπληρώματος ενίσχυσης ανοσοποιητικού
-
Υγιεινή διατροφή
-
Καλό ύπνο
-
Αποφυγή κόπωσης
-
Ελαχιστοποίηση άγχους
ΜΙΚΡΟΒΙΩΜΑ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΟΥ
Το μικροβίωμα ενδομητρίου είναι η ομάδα των μικροβίων που υπάρχουν στο ενδομήτριο (στο εσωτερικό της μήτρας), τα περισσότερα αποτελούν συστατικά της φυσιολογικής χλωρίδας όμως είναι πιθανό να υπάρχουν και παθογόνα μικρόβια όπως στρεπτόκοκκος, μυκόπλασμα, χλαμύδια.
Η λήψη του δείγματος προς εξέταση γίνεται στο εξωτερικό ιατρείο με απλή και ανώδυνη εξέταση όπου με ένα λεπτό στειλεό παίρνουμε δείγμα από το ενδομήτριο .Σε περίπτωση παθολογικού αποτελέσματος χρειάζεται αντιβιοτική αγωγή.
Η γνώμη των ειδικών είναι ότι η πληροφορία για το μικροβίωμα του ενδομητρίου είναι σημαντική πριν την εμβρυομεταφορά.
ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΩΣΗ
Η ενδομητρίωση δεν φαίνεται να επηρεάζει την διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης και υπάρχει ισχυρή αμφισβήτηση αν χρειάζεται να προηγηθεί χειρουργική θεραπεία. Σε περίπτωση λαπαροσκοπικής θεραπείας χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή ώστε να γίνει με την ελάχιστη δυνατή βλάβη στον ωοθηκικό ιστό.
ΙΝΟΜΥΩΜΑΤΑ
Τα ινομυώματα εφόσον είναι ενδοτοιχικά ή υπορογόνια (προβάλουν προς τα έξω ης μήτρας) συνήθως δεν επηρεάζουν την διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης και δεν χρειάζεται να προηγηθεί αφαίρεση τους. Σε περίπτωση που γίνει αφαίρεση ινομυωμάτων λόγω συμπτωμάτων (συνήθως αιμορραγίας) πρέπει να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή ώστε να μη γίνει βλάβη στο ενδομήτριο.
Επίσης εφόσον είναι υποβλεννογόνια (προβάλουν στο ενδομήτριο) επηρεάζουν την εμφύτευση και συνιστάται να αφαιρούνται πριν την IVF.
ΣΥΣΠΑΣΕΙΣ ΜΗΤΡΑΣ
Σε μερικές περιπτώσεις υπάρχουν συσπάσεις μήτρας μετά την εμβρυομεταφορά και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικό αποτέλεσμα. Σε περίπτωση συσπάσεων συνιστάται χορήγηση μαγνησίου και σπασμολυτικών.
ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΕΜΦΥΤΕΥΣΗΣ
O έλεγχος του <παραθύρου εμφύτευσης> , δηλαδή των ημερών του κύκλου όπου το ενδομήτριο είναι δεκτικό για εμφύτευση, σε προηγούμενο κύκλο με δείγματα που λαμβάνονται από το ενδομήτριο ώστε η πληροφορία αυτή να χρησιμοποιηθεί για την μέρα της εμβρυομεταφοράς στον κύκλο IVF δεν αποδείχθηκε να βοηθάει.
-
